André en ik hebben dezelfde achtergrond en zijn elkaar op belangrijke momenten tegengekomen de afgelopen jaren. Wij hebben allebei  MO-Nederlands gestudeerd en zijn onze professionele antiquarische loopbaan begonnen bij een veilinghuis in Utrecht. Hij bij Théonville’s Antiquariaat Van Huffel en ik bij de firma J.l. Beijers. Eind 1969 zijn André en Bas Hesselink antiquariaat Forum begonnen in een kelder aan de Westerstraat. Even later betrokken zij Achter St.-Pieter en kort daarop verhuisde het antiquariaat naar de Oudegracht waar voorheen  boekhandel Dekker & Van de Vegt was gevestigd. Volgens André was de inrichting perfect voor hen ‘We hoefden alleen boeken op de plank te zetten en wisselgeld in de kassa te doen’

Zij maakten met hun antiquariaat een bliksemcarrière die ongekend was in Nederland. De ‘Forum-boys’ overtroffen alles en iedereen in expansie, in tempo en in ambitie volgens Buijnsters in zijn Geschiedenis van het Nederlandse antiquariaat. Vanaf het begin werd Forum specialist op het gebied van literatuur en taalkunde, maar ook andere onderwerpen werden al snel toegevoegd. Door André’s katholieke achtergrond kreeg hij toegang tot kloosterbibliotheken, en kwamen mooie inkopen tot stand.

Na zeven uiterst succesvolle jaren zijn André en Bas uit elkaar gegaan wegens verschil in temperament. Bas zou zich steeds meer gaan toeleggen op het antiquarische boek en André op het bibliofiele boek en de kunst. André ging in 1978 zelfstandig verder onder de naam antiquariaat Reflex en nadat hij zijn uitgeverij met dezelfde naam had verkocht in 1985 zette hij het antiquariaat voort onder zijn eigen naam. Hij legde zich toe op literatuur na 1880 in bibliofiele drukken of bijzondere exemplaren. Zijn specialisme werd de avant-garde kunst; tevens had hij een grote voorliefde voor het drukwerk van Werkman en uitgaven van De Zilverdistel.

Omdat André alleen verder ging kwam er voor mij een plaats vrij bij Forum. Na drie jaar daar gewerkt te hebben, liep ik rond met plannen om voor mijzelf te beginnen.Toen André daarvan hoorde vertelde hij dat hij net een grote bibliotheek had gekocht met een omvangrijke collectie boeken over Nederlands Indië.  Dat zou mooi mijn eerste catalogus kunnen worden zei hij. Zo is het ook gegaan. Nadat ik in 1983 lid was geworden van de NVvA nodigde André mij al snel uit om deel uit te gaan maken van de beurscommissie. De samenwerking die volgde was uiterst plezierig en inspirerend. Als jong antiquaar leerde ik veel op de vergaderingen. Ik stond versteld van het enthousiasme en de inzet van André die duidelijk de drijvende kracht was achter de beurs in Amsterdam.

Na een hoogoplopend meningsverschil tussen leden van de NVvA in 1997 nam André het voorzitterschap over van Bubb Kuyper en vroeg hij of ik secretaris wilde worden. Het was een moeilijk begin met veel onvrede binnen onze vereniging maar André was een echte troubleshooter. Meerdere keren bracht hij partijen weer bij elkaar en werd hij geroemd als bemiddelaar. Met plezier heb ik toen een tweede periode enkele jaren met hem samen mogen werken in het bestuur. Tot 2002 bleef hij voorzitter en als dank voor zijn enorme inzet werd hij daarna tot erelid benoemd.

Samen met Theo de Boer was hij een pionier op het gebied van het aanbieden van boeken via het internet. Met veel weerstand van de veelal wat oudere leden kwam uiteindelijk de homepage van de NVvA tot stand dank zij hun inzet. Later liet André zich zeer kritisch uit over het internet. Hij noemde het ’een paard van Troje dat we hebben binnengelaten’. Over zijn activiteiten als uitgever en zijn handelen binnen de kunst en galerie Gamm(a) en zijn eigen tijdschrift GammaGazine, verwijs ik graag naar het openhartige interview in het nummer van de Boekenwereld uit 2019.

In een interview in Trouw in 1997 naar aanleiding van de antiquarenbeurs in de RAI zei André ‘Als je dit vak goed wilt doen, dan moet je in de eerste plaats een halve wetenschapper zijn. Ten tweede en derde: een olifantengeheugen hebben en het buitengewoon leuk vinden. Het is fantastisch een ontbrekend stuk aan iemands verzameling toe te voegen. Zorgen dat een boek of prent op de goede plek komt. Daar gaat het om’.

Samen met Wim Jongerius, zijn steun en toeverlaat en oudste vriend in het boekenvak, heeft André zich niet alleen enorm ingezet voor de organisatie maar hij was ook een enthousiast deelnemer aan de beurs. In zijn stand stonden de meest zeldzame en waardevolle boeken. Na een ernstig herseninfarct in 2017 moest André noodgedwongen stoppen met zijn werkzaamheden als antiquaar. Dat was een zware slag, hij was het liefst in het harnas gestorven. Als seniorlid heeft hij nog een tijdje het contact met de collega’s onderhouden. Op de laatste Nieuwjaarsborrel in Den Haag in 2020 was hij aanwezig samen met Wim en sprak met grote betrokkenheid met ons over het vak.

André zal herinnerd worden als een harde werker, een antiquaar die goed aanvoelde hoe de  markt zich ontwikkelde en vooral als een aimabele persoonlijkheid.

Zijn jarenlange inzet als bestuurslid van de NVvA, samen met zijn groot gevoel voor humor, zijn geestige speeches en de vele gesprekken met hem met een glas in de hand, zullen we zeer missen. Hij was iemand die zich duidelijk onderscheidde en voor iedereen klaar stond.

Gert Jan Bestebreurtje

Voorzitter NVvA

 

Vandaag, vrijdag 8 januari 2021, was de begrafenis van André; vanwege corona kon er slechts een kleine groep mensen bij de dienst aanwezig zijn.
Nog steeds erg onwerkelijk en ook vreemd om naar een scherm te kijken en een dienst te horen via de luidsprekers van de computer. Ik ben na de dienst vanaf huis naar de begraafplaats St. Barbara gefietst. De nabestaanden kwamen net aanlopen. Het was erg koud. Er waren zo veel bloemen dat de uitvaartbegeleiding de stukken uitdeelde aan de mensen die zich verzameld hadden om de wagen. Ze werden naar het graf meegedragen en daar weer uit handen genomen. Een geestelijk woord werd uitgesproken aan het graf. Een kleinkind hielp mee met het bedienen van het neerlaten van de kist. Eenieder kon nog wat bloemblaadjes op de kist gooien uit een mandje en liep langs de familie. Volgens een vaste looproute gingen de bezoekers weer weg.

Iris van Daalen

Begin 1980 of 1981, ik was vijftien of zestien jaar en bevlogen van literatuur, bezocht ik met mijn vader de Europese Antiquarenbeurs in Maastricht. Ik was diep onder de indruk van de boeken en de prijzen die ervoor gevraagd werden. Ergens halverwege de tweede rij was de stand van antiquariaat Reflex. ‘Pappa, die man lijkt op Karel Appel’, fluisterde ik tegen mijn vader. Er stond een rijtje eerste drukken van Achterberg in de stand en de man die op Karel Appel leek hoorde geamuseerd aan hoe ik alle jaartallen en oplages van die bundels uit mijn hoofd opdreunde. Hij vond me vast een wijsneus.

Af en toe kwam ik met mijn vader in zijn indrukwekkende winkel aan Achter Sint Pieter 4 in Utrecht. Meestal kocht mijn vader wel iets, maar niet veel. Later werd ook ik geen beste klant, tijdens mijn studie had ik immers geen cent te makken, zoals het hoort. Maar zijn catalogi las ik van a tot z en ik leerde er enorm veel van.

Toen ik in 1994 mijn antiquariaat begon, had ik wel een doel voor ogen: ooit zo’n zaak te hebben als André, en zo’n antiquaar te worden als André, het leek me onmogelijk, maar het was mijn ideaal. Vanaf het moment dat ik antiquaar werd leerde ik André op een andere manier kennen: iemand die heel collegiaal en enorm betrouwbaar was, die me iets gunde en me af en toe een inkoop toeschoof, terwijl we toch in dezelfde, tamelijk kleine vijver aan het vissen waren. In 1998 werd ik lid van de antiquarenvereniging, de NVvA, en al snel vroeg hij me lid te worden van de beurscommissie. Dat was altijd gezellig, het eindigde vaak in uitbundige etentjes. André was een harde werker, maar ook een gangmaker, zowel in zijn werk als tijdens de feesten en partijen van de NVvA. We handelden af en toe samen, begonnen zelfs samen aan een groot project dat gelukkig niks geworden is en het leven ging jaren door alsof het nooit zou veranderen.

Toen André in 2017 getroffen werd door een herseninfarct was de schok groot, bij iedereen. Hij stuurde een mail rond waarin hij beloofde over een paar maanden weer de oude te zijn. Begin 2018 was ik ontroerd hem onverwacht te zien tijdens de nieuwjaarsborrel van de NVvA. We hebben toen lang gepraat en op een bepaald moment zei hij: ik kan niet meer werken en mijn voorraad gaat naar de veiling, of heb jij interesse? Nou, voor de literatuur en bibliofilie wel. Een week later bezocht ik hem en binnen vijf minuten waren we er in grote lijnen uit, maar het ging hem duidelijk aan het hart toen we met een bus kwamen voorrijden.

Natuurlijk had hij nog last van zijn infarct, maar ik vond hem nog steeds de André zoals ik die kende, misschien nog wat meer ontremd in zijn uitspraken dan vroeger, al vond hij het zelf maar niks dat hij niet meer kon werken. We telefoneerden af en toe en een jaar later kocht ik nog wat appeltjes voor de dorst van hem, die hij nog bewaard had.

Op nieuwjaarsdag is André onverwacht overleden. Ik hield van hem, maar dat kon niet anders, ik ben hem dankbaar voor van alles en zal hem enorm missen.

Fokas Holthuis / mede namens Paul Snijders